Τελικά, ήλθε το Μνημόνιο και μας κατάργησε όλους μαζί…

Με μια ακόμη απώλεια στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ, ψηφίστηκε τελικά επί της αρχής με ονομαστική ψηφοφορία αυτό που από το 2005, όσον αφορά στις αλλαγές στις ΔΕΚΟ, προσπαθούσε να επιβάλει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας – στους συνδικαλιστές και στον εαυτό της.

Μέσα σε θυελλώδη ατμόσφαιρα, με τον βουλευτής Πρέβεζας Βαγγέλη Παπαχρήστο να ψηφίζει «όχι» και να διαγράφεται εν ριπή οφθαλμού
από την Κ.Ο του κόμματος, με τον υπουργό Οικονομικών να υποχρεώνεται σε απόσυρση του άρθρου 7 με το οποίο διαγράφονταν χρέη 24 δις ευρώ προς το Δημόσιο και με την Αθήνα βυθισμένη στο χάος λόγω της απεργίας στα μέσα μαζικής μεταφοράς, το πολυνομοσχέδιο για τις εργασιακές σχέσεις και τις ΔΕΚΟ πέρασε με 156 ψήφους υπέρ, ενώ κατά ψήφισαν 130 βουλευτές.

Οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, που την προηγουμένη είχαν εκτονωθεί στον Κοινοβουλευτικό Τομέα Ελέγχου του Κόμματος – με εξαίρεση τον διαγραφέντα κ. Παπαχρήστο και τον βουλευτή Οδυσσέα Βουδούρη που δήλωσε ότι απέχει από την διαδικασία της συζήτησης, επειδή «οι βουλευτές καλούνται να είναι απλοί ακροατές» - υπερψήφισαν τελικώς το νόμο.

Αποδεικνύεται έτσι πως χωρίς το Μνημόνιο κανένα από τα κόμματα εξουσίας δεν θα τολμούσε να βάλει τέλος στην κατάσταση που επικρατούσε στις υπερχρεωμένες ΔΕΚΟ, γεγονός το οποίο επεσήμανε στην ομιλία της και η κ. Παπαρήγα που κατέληξε ότι το Μνημόνιο υπεγράφη ακριβώς «για να είναι ο μπαμπούλας ώστε να γίνουν οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις».

Καπιταλιστικές ή όχι, το πολιτικό κατεστημένο αποδείχθηκε ανίκανο να λύσει τα χρονίζοντα προβλήματα και χρειάστηκε πράγματι τον μπαμπούλα του Μνημονίου, που όμως έφερε και άλλα δεινά, τα οποία υφίσταται το σύνολο του λαού, όλοι οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι, κι’ ας μην ανήκουν στα λεγόμενα «ρετιρέ».

Ήδη από τον Φεβρουάριο του 2006 είχε δοθεί η εντολή να περιοριστούν οι μισθολογικές αυξήσεις στο 3% (ενώ τώρα πλέον μιλούμε για μειώσεις παντού), ενώ είχαν κληθεί οι διοικήσεις των ΔΕΚΟ να προχωρήσουν σε περικοπές, με καταληκτική (!) ημερομηνία την 30ή Απριλίου του… 2006! Η ρύθμιση αφορούσε κυρίως τις ζημιογόνες ΔΕΚΟ όπου έπρεπε να υιοθετηθούν γενικοί κανονισμοί με στόχο την εξυγίανσή τους. Σύμφωνα με εκείνο το νόμο, οι ζημιογόνες επιχειρήσεις του Δημοσίου όφειλαν, μετά από διαπραγματεύσεις με τους εργαζόμενους, αλλά σε προθεσμία τεσσάρων μηνών, να προσαρμόσουν τους κανονισμούς προσωπικού. Αν η προθεσμία περνούσε άπρακτη, ο νόμος προέβλεπε οι αλλαγές να γίνονται με νόμο.

Ο σχετικός νόμος 3429 (άρθρο 14 που προέβλεπε αλλαγές στους Γενικούς Κανονισμούς Προσωπικού των ΔΕΚΟ)είχε ήδη ψηφιστεί από το 2005, είχε περάσει ένας χρόνος και η ΓΣΕΕ δήλωνε ότι «θα κοπεί το χέρι όποιου συνδικαλιστή συνυπογράψει τέτοιες ρυθμίσεις»! Αλλά και ο τότε αρμόδιος υπουργός δήλωνε πως δεν θα γινόταν καμιά αλλαγή χωρίς την συναίνεση των εργαζομένων – καταργώντας ο ίδιος τον νόμο που είχε ψηφιστεί στη Βουλή.

Ο νόμος συνέχισε να μην εφαρμόζεται και τον Απρίλιο του 2006 το υπουργείο Ανάπτυξης κατήρτισε τον Χάρτη των Υποχρεώσεων των ΔΕΚΟ, μια λίστα 18 σημείων που έπρεπε να εφαρμόσουν οι δημόσιες επιχειρήσεις: Εντός συγκεκριμένου χρονικού ορίου η απάντηση στον πελάτη, αποζημιώσεις για πλημμελή παροχή υπηρεσιών, διευκολύνσεις σε οικονομικά αδυνάμους, όριο αποπληρωμής λογαριασμών τουλάχιστον έναν μήνα από την έκδοσή τους, απλούστευση διαδικασιών, κώδικας συμπεριφοράς των υπαλλήλων, πρόβλεψη για αξιολόγηση των παρεχομένων υπηρεσιών κλπ.

Τον Μάιο του 2006, με την ΕΕ να μας λέει ότι ξοδεύουμε για μισθούς δημοσίων υπαλλήλων 25,7% περισσότερα από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, ενώ βρισκόμαστε στον πάτο σε ό,τι αφορά στην κοινωνική προστασία, ο ΟΣΕ έδωσε αυξήσεις κόντρα στον νόμο. Υπεγράφη διετής συλλογική σύμβαση και δόθηκαν  επιπλέον χρήματα στους εργαζόμενους από 80 ως 120 ευρώ μικτά για το 2006 και από 90 ως 135 ε για το 2007.  Παράλληλα, έγινε διεύρυνση των επιδομάτων και δεν επετράπη κανένας διαχωρισμός μεταξύ παλιών και νέων εργαζομένων.

Έτσι, δόθηκε (ξανά) εντολή για κατάθεση business plan από τις ΔΕΚΟ. Υποχρεούνταν να έχουν καταρτίσει επιχειρησιακά σχέδια με στόχο την μείωση των ελλειμμάτων ως τις 30 Ιουνίου, ενώ ως τις 30 Αυγούστου (του… 2006) έπρεπε να είχε τεθεί σε εφαρμογή η νέα οργανωτική δομή των ΔΕΚΟ.

Επίσης οι οικονομικές καταστάσεις θα συντάσσονταν σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, ενώ η αμοιβή του διευθύνοντος συμβούλου δεν θα μπορούσε να υπερβαίνει την αμοιβή του Προέδρου του Αρείου Πάγου.

Μ’ αυτά και μ’ αυτά φθάσαμε στον Οκτώβριο του 2006, οπότε, μετά τους ένδεκα Οργανισμούς Λιμένων, στάθηκε δυνατόν να εφαρμοστεί ο νόμος σε 18 ακόμη φορείς (ΕΑΣ, ΕΤΑ, Αγροτουριστική, Ελληνικό Φεστιβάλ, ΔΕΘ,  ΕΥΑΘ, HELEXPO, ΟΔΔΥ, ΕΑΒ, Κτηματική Εταιρία Δημοσίου, ΟΠΕ, Ελληνικές Αλυκές, Μεταλλουργική Βιομηχανία, Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων, Κοινωνία της Πληροφορίας, ΟΣΚ, Οργανισμοί Λιμένος, κλπ).

Τον Νοέμβριο του 2006, μέσα σε έναν χρόνο, τα έσοδα των ΔΕΚΟ είχαν μειωθεί κατά 8%, ενώ οι ζημίες αυξήθηκαν κατά 228% και τα ελλείμματα κατά 200%!

Ο νόμος 3429 του 2005 συνέχιζε να καρκινοβατεί ως προς την εφαρμογή του. Τον Σεπτέμβριο του 2007 ανακοινώθηκαν περικοπές μισθών στους διοικητές των ΔΕΚΟ με βάση τον νέο νόμο. Και τον Νοέμβριο, τους… τα ξανάδωσαν πίσω  ως αποζημίωση για συμμετοχή σε διοικητικά συμβούλια!

Την ίδια ώρα σημειωνόταν νέα έκρηξη στα ελλείμματα των ΔΕΚΟ. Με πρωταθλητές ΟΣΕ, ΕΘΕΛ, ΕΔΥΣΙ, ΕΑΣ και συσσωρευμένα χρέη ύψους 15 δις ευρώ. Αποδείχθηκε επίσης ότι οι διοικήσεις των ΔΕΚΟ δεν μπορούσαν καν να διαχειριστούν τον δανεισμό τους, ενώ όποτε τους κατέβαινε στο κεφάλι ζητούσαν δάνεια, ακόμη και αν είχαν χρήματα στα αποθεματικά τους.

Ειδικά στις επιχειρήσεις που υπάγονται στο υπουργείο μεταφορών η μεταρρύθμιση για τις ΔΕΚΟ κυριολεκτικά ναυάγησε. Το έλλειμμα του ΟΣΕ εκτροχιάστηκε κατά 2 δις ευρώ, ενώ το χρέος μετά τον περίφημο διαχωρισμό των δραστηριοτήτων εκτινάχθηκε στα 7,5 δις ευρώ μέσα σε μόλις 15 μήνες.

Ο ΟΣΕ στις αρχές του 2007 έσπασε σε πέντε εταιρίες, με αποτέλεσμα να επιβαρυνθεί με επιπλέον λειτουργικά έξοδα. Μάλιστα, μετά τον διαχωρισμό δημιουργήθηκε και άλλο πρόβλημα, καθώς η ΤΡΑΙΝΟΣΕ δεν μπορούσε πλέον να επιδοτηθεί.

Όσο για τους οργανισμούς του ΟΑΣΑ, την περίοδο 2003-2006 παρουσίασαν διόγκωση ελλειμμάτων κατά 42% και μαύρη τρύπα ύψους 3 δις ευρώ.  Όλοι τους κουβαλούσαν δεκαετίες ζημιογόνων χρήσεων, ενώ και οι νέες εταιρίες (τραμ, προαστιακός, πρόλαβαν αμέσως να δημιουργήσουν τεράστια συσσωρευμένα χρέη).

Κάθε άλλο παρά τυχαίο, αφού και επί ΠΑΣΟΚ και επί Ν.Δ. τα δύο τρίτα των Κεντρικών Επιτροπών και των δύο κομμάτων έγιναν διευθυντές σε ΔΕΚΟ. Οι θέσεις στις ΔΕΚΟ υπήρξαν πάντα – και είναι και σήμερα ό,τι κι’ αν λένε για βιογραφικά και διαφάνεια – τα τρόπαια των αφισοκολλητών των κομμάτων.

Τον Ιούλιο του 2008, η τότε κυβέρνηση επανήλθε με non paper για τους μισθούς στις ΔΕΚΟ. Σύμφωνα με αυτό το 2007, η μέση ετήσια αμοιβή στις ΔΕΚΟ ήταν 43.280 ευρώ, ενώ ο μέσος ετήσιος εθνικός μισθός βρισκόταν στα 27.174 ευρώ και ο μέσος ετήσιος μισθός των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα ήταν 23.405 ευρώ. Στην ΕΑΒ, το 56% έπαιρνε από 30.000 ως 50.000 ευρώ. Στον ΗΣΑΠ το 73% έπαιρνε από 30.000 ως 70.000 ευρώ. Στον ΟΣΕ οι μέσες αμοιβές ήταν 32.273 ευρώ και  με τις υπερωρίες έφθανε στις 52.457 ευρώ. Στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ οι μέσες αμοιβές ήταν 33.424 ευρώ και με τις υπερωρίες 59.388 ευρώ.

Στην Ολυμπιακή Αεροπορία, με αποφάσεις της διαιτησίας, το 2004 επιτεύχθηκαν αυξήσεις βασικών μισθών της τάξης του 40%, ενώ δόθηκαν αυξήσεις και στα επιδόματα γάμου, τέκνων, παραγωγικότητας, εκπαιδευτή. Στις αποζημιώσεις ασθένειας η καταβολή μισθού γινόταν για 12 μήνες αντί για έναν μήνα, ενώ η αποζημίωση συνταξιοδότησης από ασθένεια έφθανε στο 80% του μισθού.

Το 2008, η αποζημίωση λόγω συνταξιοδότησης αυξήθηκε στο 100% από το 40%που ήταν το 2004. Στον ΗΛΠΑΠ δόθηκαν αυξήσεις άνω του 8,5% ετησίως.

Στην πενταετία 2003 – 2008 δόθηκαν αυξήσεις της τάξης του 10% στους μισθούς των ΔΕΚΟ, με αποτέλεσμα 2 στα 3 ευρώ των εξόδων τους να πηγαίνουν στην μισθοδοσία.

Παρά το γεγονός ότι τον Απρίλιο του 2006 η διϋπουργική επιτροπή για τις ΔΕΚΟ καθόρισε πλαφόν αύξησης του μισθολογικού κόστους  στο 5% για το 2006 και στο 6% για το 2007,  αυτό αυξήθηκε κατά 8,43% το 2006 και 8,25% το 2007. Παρά τις προειδοποιήσεις ότι σε διαφορετική περίπτωση θα επιβάλλονταν κυρώσεις στις διοικήσεις (που ουδέποτε επιβλήθηκαν): Απόλυση χωρίς αποζημίωση, δέσμευση των εσόδων των ΔΕΚΟ και μη χορήγηση εγγύησης του Δημοσίου για τα δάνεια που θα συνάψουν, όπως προέβλεπε ο νόμος του Δεκεμβρίου 2005.

Το κόστος μισθοδοσίας από το 67,13% των λειτουργικών εξόδων το 2005 εκτινάχθηκε στο 77,93% το 2006 και στο 74,64% το 2007. Στην ΕΑΒ το κόστος μισθοδοσίας ως προς τα συνολικά λειτουργικά έξοδα αυξήθηκε από 62,47% το 2005, σε 86,88% το 2007. Στην ΕΒΟ-ΠΥΡΚΑΛ (ΕΑΣ) από 45,99% στο 76,15%. Από τα στοιχεία προέκυψε ότι οι αυξήσεις έγιναν μέσω υπερωριών, συμμετοχών σε επιτροπές, εκτάκτων αμοιβών, επιδομάτων θέσεων ευθύνης κλπ.

Καυγάς είχε ξεσπάσει και με το θέμα των επιχειρησιακών συμβάσεων. Το 2008 κατατέθηκε τροπολογία που προέβλεπε ότι στις επιχειρήσεις που λαμβάνουν κρατική ενίσχυση ή καταγράφουν έστω και για ένα έτος ζημίες ή, ακόμη, το Δημόσιο κατέχει την πλειοψηφία των μετοχών (εισηγμένες) δεν θα ισχύουν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, ενώ τις ετήσιες αυξήσεις θα αποφασίζει διϋπουργική επιτροπή με βάση τον επίσημο πληθωρισμό. Αν  οι εκπρόσωποι των εργαζομένων δεν συμφωνούν, αυτοί δεν θα έχουν το δικαίωμα προσφυγής στον ΟΜΕΔ (Οργανισμός Μεσολάβησης και Διαιτησίας). Προς τούτο θα απαιτείται κοινή προσφυγή στον Οργανισμό Μεσολάβησης με τον εργοδότη. Λίγο μετά προστέθηκε η πρόβλεψη: «Οι αποδοχές στο σύνολό του, που θα ορίζει η Διϋπουργική Απόφαση της Επιτροπής ΔΕΚΟ, δεν θα μπορεί να είναι κατώτερες από το ύψος αυτών που καθορίζουν η Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας και οι κλαδικές συμβάσεις».

Μ’ αυτά και μ’ αυτά, ήλθε το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Και αντί να ξεκινήσει από τις ΔΕΚΟ, ξεκίνησε από τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους. Μάλιστα, κατά την πρώτη περίοδο μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου 2009, απλώς έκαναν ανακοινώσεις για… «νέο μοντέλο διοίκησης στις εποπτευόμενες ΔΕΚΟ», με «διαρκή έλεγχο των διοικήσεων (δύο φορές το μήνα, μας είπαν, θα περνούν οι διοικητές το κατώφλι του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών), με πιστή τήρηση χρονοδιαγραμμάτων, ενιαίο προϋπολογισμό σε ορισμένες περιπτώσεις και τοποθέτηση ενός προσώπου στις θέσεις προέδρου και διευθύνοντος σύμβουλου.

Και όχι μόνο αυτό. Η νέα κυβέρνηση συνέχισε να μην εφαρμόζει τον νόμο του 2005, που δεν κατάφερε να εφαρμόσει η κυβέρνηση της Ν.Δ. αν και τον είχε ψηφίσει. Τον Ιανουάριο του 2010 και ενώ οδεύαμε ολοταχώς προς το ΔΝΤ, επικράτησε ο Νόμος της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ και για τις 2.035 νέες προσλήψεις στην επιχείρηση, ο Πρόεδρος της εταιρίας ανακοίνωση ότι θα γίνονταν με βάση τον Κανονισμό της Επιχείρησης – είχε έλθει και η δική του σειρά να καταργήσει τον νόμο του 2005.

Τελικά, ήλθε το Μνημόνιο και μας κατάργησε όλους μαζί…
Σοφία Βούλτεψη